İbrahim BEYAZIT | Fatih’in Hocası Tokatlı Molla Hüsrev

T

okat’ın sahip olduğu değerli şahsiyetleri anlatmadan önce eşsiz güzelliklere sahip, coğrafyadan bahsetmeden olmazdı. Söz konusu Tokat olunca, herkesin överek anlattığı renklerin, dostluğun, hoşgörünün bilgeliğin şehri desek eksik bile söylemiş oluruz aslında. Almus Barajı’ndan doğan yeşilliğin tüm tonlarını Pazar, Turhal, Niksar, Erbaa, Zile, Başçiftlik ve Reşadiye ilçelerinde de görebilirsiniz. Her gelenin havasına suyuna doğasına hayran kaldığı bu şehir ilim ve irfan yurdu olarak da bilinir.

Tokat’ı sadece görerek değil zihinlerde de konuk ederek yaşamak lazım. Baştan başa nazlı nazlı akan ırmaklar, efsunlu renkler insanı zinde tutarken, huzur bulmamızı da sağlar. Tokat demek, hoşgörünün hakim olduğu, huzur ve güvenin toprakları demektir. Tokat, büyük Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli’nin hayır duasına mazhar olmuş kadim şehirdir. Alimler Konağı, Fazıllar Yurdu ve Şairler Yatağıdır.

Osmanlı’ya 6 tane Şeyhu-l İslam yetiştiren Tokat, gönülden dualara mazhar olmayı başaran ender şehirlerdendir. Osmanlı’nın en üst makamlarına devlet adamı yetiştiren bu topraklar her zaman övgüye ve hoş görüye layık olmuştur. Altı asırlık İslam coğrafyasında yerini en mümtaz şekilde muhafaza eden Tokat, ünü en ücra köşelere kadar duyulan Molla Hüsrev’i de bağrından yetiştirerek İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’e hoca olarak yetiştirmiştir.

Molla Hüsrev Efendi

Çağ kapatıp çağ açan, imparatorluk yıkıp Osmanlı’yı dünya hakimi yapan Fatih Sultan Mehmet Han’ın Zamanın Ebu Hanife’si olarak gördü Molla Hüsrev Tokatlı idi. Mehmet Han’a azimkar olmayı, idealist olmayı ve cesaretinden ödün verilmeyeceğini öğreten mümtaz alimler vardı. Bu din alimlerinden biri de Molla Hüsrev’di. Türkmen kabilesi mensubu olan Molla Hüsrev, Tokat sınırları içinde bulunan Kargı Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Asıl adı Muhammed Feramuz’dur. Bazı kaynaklarda doğum tarihi (?-1480) olarak yazılsa da kesin olarak doğum tarihi bilinmemektedir.

Yüksek tahsilini tamamlamak için Edirne’ye gelen Molla Hüsrev, genç yaşta Haydar Herev’iden aldığı derslerle müderris olmayı başarmıştır. 2.Murad döneminde ilmi ve irfanından bahsettiren Hüsrev Efendi, İstanbul’u fetih ederek peygamberimizin duasına mazhar olan büyük komutan Fatih Sultan Mehmet’in de akıl hocalığını yapmıştır.

Sırasıyla Edirne Kadılığına gelen Molla Hüsrev Efendi, İstanbul’un fethinden sonra İstanbul kadısı olarak görev yapmıştır. Sultan Fatih’in Manisa’da aldığı şehzadelik eğitiminde büyük rol oynayan Molla Hüsrev, Dönemin Ebu Hanife’si olarak bilinmiştir.

Osmanlı ilim ve irfana önem veren bir imparatorluktu. Uzun yıllar hizmet hayatında çok sayıda alimin yetişmesini sağlayan Hüsrev Efendi, çok sayıda da eser kaleme almıştır.

Asrın İmamı olarak görülen Molla Hüsrev, Fatih Sultan Mehmet’i şehzadeliğinden beri yalnız bırakmamış İstanbul’da kadılık yaptığı sürece adalet ve liyakatten ödün vermemiştir.

Temizliğe büyük önem veren Hüsrev Efendi, eli açık bolca bağış yapan hayırsever mütefekkir, din alimiydi. Cuma namazlarını Ayasofya’da kılar ve kıldırırdı. Talebeleri ve halk arasında itibarı büyük olan Hüsrev Efendi, sözünü tutan, ilmiyle amel etmiş, mütevazi bir hayat süren bir din bilginiydi.

Osmanlı hukuk tarihinin önemli şahsiyetlerinden olan Molla Hüsrev'in şiir, hat sanatı, dil, edebiyat alanlarında eserleri bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet’in yetişmesinde büyük emek ve gayret gösteren bu zat, Sahn-ı Seman Medreselerinin programını hazırlayanlar arasında çalışmalar yapmıştır.

Bir rivayete göre Sultan Fatih bir toplantı esnasında, sultanın kendisini sol tarafına, Molla Gürani’yi de sağ tarafına oturmasına kırılan Molla Hüsrev bu olay sonrasında Bursa’ya yerleşir. İlmi çalışmalarına Bursa’da devam edem Hüsrev Efendi 1480 yılında hayatını kaybeder. Bursa’da mezar taşında; ‘’Menba-ı İlmühüner, Varis-i ulume Hayr-il beşe, Fazlı mürşidi eser Sahibüd-Dürer vel Gurer Mevlana Muhammed Hüsrev’’ kitabesi yazar.

Eserleri;

Dürer-ül Hükkam fi Şerh-i Gurer-il Ahkam

Şerh-ul Miftah

Şerhut-Telvih

Şerhu Usül-ül Pezdevi

   İbrahim BEYAZIT  Araştırmacı Yazar

 

 Tokattan.net

  ibrahimbeyazit60@gmail.com

Yazarın Diğer Yazıları

Başçiftlik'in İlk Öğretmenlerinden Kazım ÖZCAN  | 04.03.2021
Saklı Cennet Kaz Gölü  | 02.01.2021
Balkanlarda Bir Türk Köyü  | 11.08.2020
Adım Agop Memleketim Tokat  | 22.04.2020
Ertuğrul Dursun ÖNKUZU’nun Ardından  | 16.11.2019
Anlayamadığımız Başçiftlik  | 14.10.2019
Kenevir, Tokat’a Umut Olur Mu?  | 06.04.2019
Bir Gönül Ozanı Kıvırcık Ali  | 14.01.2019
Sessiz Tarih: Bekir Sami KUNDUH  | 30.10.2018
Bir Kahramanlık Destanı: Köroğlu | 23.09.2018
Tokat'lının Gülmeyen Yüzü  | 27.05.2018
Tarihe Yön Verenlerden Ahmet GÜRKAN  | 16.02.2018
Seyyah Gözüyle Tokat  | 17.12.2017
5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü | 04.12.2017
Ahmet Taner KIŞLALI'nın Ardından  | 20.11.2017
Kıyamet-i Suğra  | 23.10.2017
Zile'li İba Pehlivan  | 07.08.2017
Hasreti İle Yandığım Memleket | 20.05.2017
Tokat'lı Eski Kabadayı Şık Manol  | 24.04.2017
Tokat'lı Genç Mucit Muammer KALENDER  | 25.03.2017
Tokat'lı Şeyhülislam Mehmet Tahir Efendi  | 07.03.2017
Genç Osman Destanı  | 13.02.2017
Kaybolan Mahalle Kültürümüz | 18.01.2017
Tokat Kültüründe Yazmacılık  | 19.12.2016